Nếu bạn đã từng đặt xe Uber hay đặt Airbnb, thì bạn đã từng sử dụng các dịch vụ và sản phẩm từ các công ty được đầu tư mạo hiểm chống lưng. Tuy nhiên, là một người bình thường không quá hiểu biết về lĩnh vực tài chính hay đầu tư thì venture capital (đầu tư mạo hiểm) quả là một khái niệm vô cùng lạ lẫm. Vậy đầu tư mạo hiểm là gì?

---

Đây dường như có thể là một chủ đề phức tạp. Tuy nhiên, ngay cả khi ngành công nghiệp này luôn thay đổi, thì các nguyên tắc cơ bản của đầu tư mạo hiểm vẫn không đổi. Trong bài viết này, Rose sẽ chia nhỏ những điều cơ bản về khái niệm venture capital và giải thích những điều bạn cần biết về đầu tư mạo hiểm.

Hiểu đơn giản thế nào về venture capital (đầu tư mạo hiểm)?

Đầu tư mạo hiểm là một hình thức tài trợ mà vốn được đầu tư vào một công ty, thường là một công ty mới thành lập hoặc một doanh nghiệp nhỏ, để đổi lấy vốn chủ sở hữu trong công ty. Nó cũng là một tập hợp con chính của một phần lớn hơn, phức tạp hơn nhiều của bối cảnh tài chính được gọi là thị trường tư nhân.

Thế nào là một venture capital firm (công ty đầu tư mạo hiểm)?

Công ty đầu tư mạo hiểm là một loại hình công ty đầu tư tài trợ (tiền) và cố vấn cho các công ty khởi nghiệp hoặc các công ty còn non trẻ khác, thường sẽ tập trung vào lĩnh vực công nghệ. Tương tự như các công ty cổ phần tư nhân (PE), các công ty venture capital sử dụng vốn huy động từ các đối tác hữu hạn để đầu tư vào các công ty tư nhân có triển vọng.

Không giống như các công ty PE, các công ty đầu tư mạo hiểm thường chiếm cổ phần thiểu số (dưới 50% sở hữu hoặc ít hơn) khi họ đầu tư vào các công ty.

Danh mục đầu tư của một công ty còn được xem là portfolio, thể hiện rõ mô hình đầu tư, và hồ sơ danh mục đầu tư. Ví dụ về các công ty đầu tư mạo hiểm bao gồm:

• Sequoia Capital: Công ty đầu tư mạo hiểm này đã đầu tư vào các công ty như Uber, Bird, DoorDash và 23andMe.
• Andreessen Horowitz: Công ty đầu tư mạo hiểm này đã đầu tư vào các công ty như Lime, Airbnb, Instacart và Foursquare.

Venture capital fund – quỹ đầu tư mạo hiểm là gì?

Để huy động số tiền cần thiết để đầu tư vào các doanh nghiệp, các công ty đầu tư mạo hiểm mở một quỹ đầu tư mạo hiểm và yêu cầu sự cam kết từ các đối tác đầu tư hữu hạn. Quá trình này cho phép họ hình thành một khoản tiền, sau đó được dùng đầu tư vào các doanh nghiệp tư nhân đầy tiềm năng. Các khoản đầu tư mà họ thực hiện thường để đổi lấy vốn cổ phần thiểu số — tức là 50% hoặc ít hơn cổ phần trong công ty.

Venture capitalist – nhà đầu tư mạo hiểm là gì?

Các nhà đầu tư làm việc tại một công ty đầu tư mạo hiểm được gọi là nhà đầu tư mạo hiểm. Họ tích cực tìm kiếm các cơ hội đầu tư cho doanh nghiệp cũng như giúp huy động vốn cho các quỹ đầu tư mạo hiểm. Trong năm 2017, có 4.589 nhà đầu tư mạo hiểm đang hoạt động. Để có thể hình dung rõ hơn về sự tăng trưởng của con số này – kể từ năm 2007, số lượng các nhà đầu tư trong ngành đã tăng 163 phần trăm.

Sự khác biệt giữa nhà đầu tư thiên thần và nhà đầu tư mạo hiểm là gì?

Nhà đầu tư thiên thần là một cá nhân giàu có đầu tư tiền của họ vào các doanh nghiệp có tiềm năng, trong khi nhà đầu tư mạo hiểm huy động và đầu tư vốn từ các đối tác đầu tư hạn hữu. Mark Cuban và Lori Greiner, những nhà đầu tư thường xuyên trên chương trình Shark Tank của nhà đài ABC, hay Shark Hưng, Shark Phú trên Shark Tank phiên bản Việt, là những ví dụ về các nhà đầu tư thiên thần.

Đầu tư mạo hiểm hoạt động như thế nào?

Khi các doanh nghiệp trên đà phát triển, họ sẽ trải qua các giai đoạn đầu tư mạo hiểm khác nhau. Ngoài ra, các công ty hoặc nhà đầu tư có thể tập trung cụ thể vào các giai đoạn nhất định — điều này ảnh hưởng đến cách họ đầu tư.

• Giai đoạn hạt giống (Seed Stage): Khi một nhà đầu tư mạo hiểm cung cấp cho doanh nghiệp giai đoạn đầu một lượng vốn tương đối nhỏ để sử dụng cho việc phát triển sản phẩm, nghiên cứu thị trường hoặc phát triển kế hoạch kinh doanh, thì đó được gọi là vòng hạt giống. Như tên gọi của nó, vòng hạt giống thường là vòng tài trợ chính thức đầu tiên của công ty. Các nhà đầu tư vòng hạt giống thường được trao đổi về tỷ lệ chuyển đổi, vốn cổ phần hoặc quyền chọn cổ phiếu để bù vào khoản đầu tư ban đầu của họ.

• Giai đoạn đầu (Early Stage): Giai đoạn đầu của nguồn vốn đầu tư mạo hiểm dành cho các công ty đang trong giai đoạn phát triển. Giai đoạn đầu tư này thường lớn hơn giai đoạn hạt giống vì các doanh nghiệp mới cần nhiều vốn hơn để bắt đầu hoạt động khi họ có sản phẩm hoặc dịch vụ khả thi. Vốn đầu tư mạo hiểm được đầu tư theo vòng hoặc theo chuỗi, được chỉ định bằng các chữ cái: Series A, Series B, Series C, v.v.

• Giai đoạn cuối (Last stage): Giai đoạn cuối của nguồn vốn đầu tư mạo hiểm dành cho các công ty trưởng thành hơn, có thể có hoặc chưa có lãi, nhưng đã chứng minh được sự tăng trưởng và đang tạo ra doanh thu ổn định. Giống như giai đoạn đầu, mỗi vòng hoặc chuỗi được chỉ định bằng một chữ cái.

Nếu một doanh nghiệp mà một công ty venture capital đã đầu tư vào được mua lại hoặc niêm yết thành công, thì công ty venture capital đó sẽ kiếm lợi nhuận và phân phối lại cho các đối tác hữu hạn đã đầu tư vào quỹ của mình. Công ty đầu tư mạo hiểm cũng có thể kiếm lợi nhuận bằng cách bán một số cổ phần của mình cho một nhà đầu tư khác trong thị trường thứ cấp.

Đầu tư mạo hiểm của doanh nghiệp là gì?

Trong đầu tư mạo hiểm, có một tập hợp con được gọi là vốn đầu tư mạo hiểm doanh nghiệp (Cooperate Venture Capital). Một công ty đầu tư mạo hiểm doanh nghiệp thực hiện đầu tư thay mặt cho các công ty lớn đầu tư chiến lược vào các doanh nghiệp khởi nghiệp — thường là những công ty hoạt động trong (hoặc liền kề) với ngành công nghiệp cốt lõi của họ, nhằm giúp đạt được lợi thế cạnh tranh trên thị trường hoặc tăng doanh thu. Không giống như các khoản đầu tư mạo hiểm, các khoản đầu tư CVC được thực hiện bằng cách sử dụng tiền của doanh nghiệp, không phải thông qua nguồn vốn từ các đối tác hữu hạn.

Ví dụ về các công ty đầu tư mạo hiểm của doanh nghiệp bao gồm:

GV: Là chi nhánh liên doanh của Alphabet, công ty mẹ của Google, công ty này tìm cách đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ và truyền thông. Công ty đã đầu tư vào các doanh nghiệp như CryptoKitties, Brandless và theSkimm.

GE Ventures: Là chi nhánh liên doanh của General Electric, công ty này đã đầu tư vào các doanh nghiệp như Carbon, Sarcos Robotics và Arterys.

Làm thế nào để các công ty đầu tư mạo hiểm kiếm tiền?

Các công ty đầu tư mạo hiểm kiếm tiền bằng cách thu phí quản lý và hiệu suất. Các khoản này có thể khác nhau giữa các quỹ, nhưng cấu trúc phí điển hình tuân theo quy tắc 2 và 20.

• Phí quản lý: Được tính theo tỷ lệ phần trăm tài sản được quản lý (viết tắt AUM – assest under management), thường khoảng 2%. Các khoản phí này nhằm mục đích trang trải các chi phí hàng ngày, chi phí chung và được phát sinh thường xuyên.

• Phí hiệu suất: Được tính theo phần trăm lợi nhuận từ việc đầu tư, thường là khoảng 20%. Những khoản phí này nhằm khuyến khích lợi nhuận lớn hơn và được trả cho nhân viên để thưởng cho thành công của họ.

Sự khác biệt giữa đầu tư mạo hiểm và vốn cổ phần tư nhân là gì?

Cả đầu tư mạo hiểm và cổ phần tư nhân đều có chung mục tiêu là làm tăng giá trị của doanh nghiệp mà họ đầu tư vào và sau đó bán cổ phần của họ (hay còn gọi là quyền sở hữu) để thu lợi nhuận. Tuy nhiên, chúng khác nhau theo bốn cách riêng biệt: loại công ty mà họ đầu tư vào, mức vốn họ đầu tư, số vốn chủ sở hữu mà họ có được và thời điểm họ tham gia vào vòng đời của một công ty.

Bài viết được chuyển ngữ từ chuyên đề này trên Pitchfork